BEBEK ODASI NASIL OMALI?
Bebek odası hazırlarken, bebeğin sağlığını korumak, rahatlığını ve emniyetini sağlamak temel alınmalıdır.Bebeğini odası sadece uyku saatlerini geçireceği bir oda değildir. Bebeğin odası, bebeğin yaşayacağı ve oyun aktivitelerini de yapacağı bir yaşam alanıdır. Bebeğin yaşam alanı olan bebek odası, gereksiz lüks düzenlemelerin olmadığı, olabileceğince sade, ferah ve bakım verecek kişinin de rahat edebileceği bir oda şeklinde oluşturulmalıdır. Bebeğin odasına alınacak eşyaların da mutlak uygun büyüklükte, rahat , fonksiyonel, güvenli, sağlıklı ve temizlenmesi kolay olan eşyalar olmalıdır. Bebeğin odasına alınacak her eşyanın ve malzemenin bebeğin sağlığını ve güvenliğini tehdit etmeyeceğinden emin olunmalıdır. Bunu yanında tabi ki şıklığı ve güzelliğine de özen gösterilmelidir.
Öncelikle bebeğin odası gürültüden uzak, ses yalıtımı iyi, ebeveyn odasına yakın, kolay kontrol edilebilir bir mesafede olan bir oda olması tercih edilmelidir. İdeal bir bebek odası 12-15 metrekare, en az 1 penceresi olan, aydınlık, uygun ışık alabilen, kolay havalandırılabilen, bebeğin yürümeye başladıktan sonra da rahat hareket edebileceği, emniyetli oyun oynayabileceği yeterli alan içeren bir oda olmalıdır. Güneye bakan odalar yazın çok sıcak olduğu için, tam kuzey odaları ise kışın soğuk ve az güneş aldıkları için, batıya bakan odalar özellikle yaz geceleri çok sıcak olacağından tercih edilmemelidir. Sabah güneşini alması nedeniyle mümkünse doğuya bakan bir oda olmalıdır.Güneş ışınları sabah rahat ve huzurlu uyanmamızı sağlar. Kuzeybatı ve kuzey doğu cephelerde bakan oda da olabilir.
Bebek odasının sıcaklığıgündüz 22-24 derece, gece ise 20-22 derece ve nem oranı %40 ila %60 arasında olmalıdır. Bu nedenle bebek odasında mutlaka derece ve nem ölçer bulundurulmalıdır. Odada uygun ısı sağlanılmalıdır. Yaşanan iklime ve evin konumuna bağlı odada ki nem oranı değişebilmektedir. Kaloriferli evlerde, özellikle kış aylarında odada nem oranı düşük olabilir.Bebek odasının nem oranı %40'ın altında ise yükseltmek için kalorifer üzerine konulan, içine su konan bir filtre veya suluk şeklindeki nemlendiriciler kullanılabilir.
Odanın zemini taş, mermer veya seramik gibi soğuk ve sert bir malzeme ile kaplı olmaması gerekir. Halı ise alerjik özellikler, hijyen ve temizlik açısından toz ve mikroorganizmalar barındırabileceği, biriktirebileceği için uygun değildir ve kullanılmamalıdır. En ideali masif parke veya laminant parkedir. Masif parkeler üzerlerine sağlığa zararsız, uygun cila atılıyor ise en uygun döşemedir.
Bebeğin odasında, duvar boyası olarak, kokusuz, antitoksik, antialerjik, nano teknolojik su bazlı boyalar kullanılması uygundur. Nano teknolojik boyalar antibakteriyel özelliğe sahiptirler. Küf ve mantar oluşumunu engeller. Aynı zamanda ışıkla kendini temizleme ve silinebilme özelliğine sahiptir. Bu tip boyalar hijyen gerektiren yerlerde ve çocuk odalarında tercih edilirler.
Bebek odasının duvar boyası rengi için pastel renkler tercih edilmelidir. Pembe, lila, mavi, yeşil gibi renklerin pastel tonlarının sakinleştirici etkileri vardır. Bu renkler bebeğin gözlerini de yormayacaktır. Ayrıca açık ton renkler odayı daha da geniş gösterecektir. Net beyaz renk tercih edilmemelidir. Mavi sakinleştirici etki oluştururken, yeşil huzur ve güven verir. Yüksek enerjili ve güçlü kırmızı veya turuncu gibi renkler küçük objeler ile dekoratif amaçlı kullanabilir. Odada estetik açısından hareket getirilmek istenir ise duvarlar renkli bordürler veya duvar süsleri ile renklendirebilir ve bebeğin ilgisini çekebilecek eğlenceli bir hale getirebilir. Bordürleri ve duvar süslerini yüksek yerlere, bebeğin yürüdüğünde erişemeyecek seviyede yerleştirilmesi daha uygundur. Bebek odalarında genelde koyu renklerden kaçınılmalıdır. Koyu renkler, bebeğin zihnini yorar ve duygusal açıdan performans düşüklüğüne neden olur.
Bebeğin odası gündüzleri ise mutlaka gün ışığı almalıdır. Bebeğinizin odasının ışık kaynakları, mümkün ise ayarlı olan ışık kaynakları olmalıdır.Bebek odasında en güvenli ışıklandırma bebeğinizin ulaşamayacağı yerden yapılandır. Işık kaynağının bebeğin gözüne direkt gelmemeli, duvardan yansıtılan bir ışık olmasıtercih edilmelidir. Işık kaynağından çıkan ışık çok kuvvetli olmamalı, beyaz veya sarı ışık seçilmelidir. Gece için de az ışık veren, emniyetli bir yerde olacak gece lambaları tercih edilmelidir.Odanın gece ışığı, son derece loş olmalıdır.Aydınlatma ürünlerinin açma kapama düğmelerinin bebeğin yürüdüğünde erişemeyeceği mesafede olması ve ortalıkta her hangi bir şekilde bir kablo bulunmaması tercih edilmelidir. Bebeklerin oda da , gündüz uykusu uyuyacakları için, perdelerin dış ışıktan odayı izole edebilecek şekilde olmasında fayda vardır. İki aşamalı bir perde sistemi uygundur.ilk aşamada sadece ışığın direk gelmesini engellerken, gündüz de gerektiği kadar loşluk yaratma sağlanır. Gerektiği durumda da ışık izole edilebilir..
Bebek odasının penceresi de önemlidir.Pencerelerin çift cam, ısı ve ses yalıtımlı olmaları tercih edilmelidir. Yaz için sineklik, güneş için stor düşünülmelidir. Terleme sonucu su birikintisi oluşturmaması için doğramaların tahliye kanallarının tıkalı olup olmadığını arada kontrol edilmelidir.
Bebek odasına mobilya seçimi özen ve bilgi gerektirir. Karyola, elbise dolabı, komidin, şifoniyer olması gereken eşyalardır.Duvara monte raflar küçük odalar için alınabilir. Mobilya seçerken az parçalı ama fonksiyonel olan, çok sivri köşeler içermeyen, güvenlik standartlarına uygun ve bebeğe zarar vermeyecek doğal malzemelerden yapılmış, kurşun içermeyen ve toksik olmayan boyaların kullanıldığı mobilyalar ve modeller tercih edilmelidir. Sunta, kaplama içerisinde bulunan kimyasal maddeler solunum yoluyla teneffüs edildiğinde bebekler için tehlikelidir. Metal mobilyalar bebeğin kendini yorgun hissetmesine ve uyku sorunları yaşamasına neden olabilir. Dolayısıyla masif ahşaptan imal edilen mobilyaları tercih edilmelidir. Mobilyalar kabartılar içermeyecek şekilde pürüzsüz bir zemine sahip ve üzerine bebek için kullanıma uygun standartta boya uygulanmış olmalıdır. Mobilyayı boyutlarının, bebek büyüdüğünde oyun alanı bırakacak büyüklükte olmalarına özen gösterilmelidir. Tüm mobilyalar çocuğun tırmanıp veya üzerine asılıp deviremeyeceği şekilde, mümkünse duvara monte edilmelidir ve mobilya modül parçaları birbirine sıkıca oturtulmuş olmalıdır.Çocuk mobilya ürünlerinde cam bulunmamalıdır. Mümkünse çocuk mobilyaları güvenlik sertikası almış mobilyalar olmalıdır.
Bebek karyolasının karyolanın yan korkuluklarının indirilip kaldırabilir fonksiyonu olması tercih edilmelidir.Korkulukları açan düzeneklerin, bebeğin açamayacağı şekilde her iki uçtan aynı anda basılınca/çekilince aşağı inebilen şekilde olanları tercih edilmelidir. Ayrıca karyola tabanı bebeğin gelişim evrelerine göre alçaltılabilir olmalıdır. Bebek karyolasında korkuluk çubuğu aralıklarının bebeğin kolu veya bacağının sıkışmaması için 2.5 cm ’den dar, bacaklarını dışarı sarkıtmaması için 6-7 cm ’den geniş ve bebeğin başını, kolunu, bacağını sıkıştırabileceği boşluklar olmamalıdır. Bebek karyolasının çubuk aralıklarının ortalama en 5-7.5 cm, boşluk boyunun 20 cm, korkuluklar indirildiğinde en az 23 cm ve kaldırıldığında 66 cm olması önerilmektedir. Yatak karyola tabanına uygun, tam oturan büyüklükte olmalı, arada 2 parmaktan fazla mesafe kalmamalıdır. Çocuk boyunun 89 cm olduktan sonra (ortalama 2 yaştan sonra) karyolanın kullanılmasını çok önerilmemektedir. Bu nedenle daha sonra yatağa dönüştürülebilen modeller daha ekonomik olduğu belirtilmektedir. Tekerlekli karyolalar alt zemin temizliği için idealdir. Fakat tekerleklerin nasıl olduğu ve kaymaması için iyice kilitlenebilir olması önemlidir. Bebek karyolasında hiç bir eşya bulundurulmamalıdır.
Bebek odasına şifonyer ve komidin alınacağında, oda büyüklüğüne göre karar verilmelidir. Şifonyer üst kısmı alt değiştirme için kullanılabilir. Amabebek için alt değiştirme ünitesi alınması çok daha uygundur.Alt değiştirme ünitesinin eni 70 cm civarında ve yanları korunaklı olursa daha kullanışlı olur. Bebeklerin bez attığımız atık kovası, kontaminasyon (mikropla bulaşma) olasılığı yüzünden, odada asla bulundurulmamalıdır. Komidin seçilirken de üstten açılan modeller tercih edilmemeli, mümkünse kilitli kapağı olan tercih edilmelidir. Bebeğin odasına alınacak dolabın iç genişlik ölçüsünün büyük insan askısı girebilecek şekilde 55 cm olmasına özen gösterilmelidir. Dolap kapaklarında kullanılan dekoratif camlar çocuk için büyük tehdit oluşturur. Tercihen kapakları masif olmalıdır. Bebek odasında bebeğin uykuya dalmasını beklerken, bebeğin başucunda keyifli vakit geçirmeni sağlayacak olan konforlu bir sandalye veya koltuk olmalıdır. Bebek odası müsait ise küçük bir fiskos masası konulabilir.
Bebek odasına binlerce bebek oyuncağı yığılmamalı, peluş oyuncaklardan barındırdıkları toz nedeniyle kaçınılmalı, alınan oyuncakların malzemeleri, boyaları bebeğin sağlığını ve güvenliğini tehdit etmeyecek türden olmalı, yıkanabilir ve temizliğinin yapılabilir olması tercih edilmelidir.Oyuncak sandığı, sonraki aylarda hızla sayısı artan oyuncakları toparlamak için düşünülebilir. Bebeklerin ilk aylarda çok hoşlandığı dönence türü sallanan oyuncaklar Karyola üzerine kullanılabilir. Karyolaya monte edilen oyuncaklar, bebeğin erişemeyeceği yüksekliğe asılmalıdır. Erişilebilecek yükseklikte olan oyuncaklar tehlikeli olabileceği için çıkartılmalıdır.
Bebek yatağı önceden kullanılmış olmayan (allerjen tozlar ve bakteri üretimi nedeniyle) ve çok sert, çok yumuşak olmayan yarı ortopedik türde yataklar tercih edilmelidir.Bebekler için yarı ortopedik sünger yataklar veya lateks yataklar tercih edilmelidir.Yün veya pamuk yatak kullanmak doğru değildir. Kullanılmış yataklar (örneğin bir başkasının çocuğundan kalma, yıllarca saklanan anne/babanın çocukluğundan kalma yataklar) da kesinlikle tercih edilmemelidir. İlk üç ay baş ucu beşiği kullanıldığında uygun boyutlarda yatak bulmak zordur. Bu nedenle yarı ortopedik sünger bir yatak kestirmek uygundur. Doğduğundan itibaren uygun ebatta bulunabilir ise doğal lateks yatak seçilmelidir. Doğal lateks yataklar kauçuk ağacından süzülen süt maddesinden yapıldığı için organiktir. Elastikiyeti yüksek, dayanıklı, antibakteriyel ve antialerjiktir. Bebeğin ağırlık merkezine göre şekil aldığı için rahat bir uyku için uygun zemindir. Üzerinde bulunan delikler hava almasını sağlar, bu şekilde koku yapmaz ve terletmezler.
Bebeğin odasında kullanılan tekstil ürünleri (battaniye, yorgan, nevresim takımları, çarşaf, yatak örtüleri ve yastıklar) sentetik olmayan, yıkanabilir, yüzde 100 pamuklu, doğal ve dayanıklı kumaşlardan üretilmiş olmalıdır. Yatağın daha temiz kalması açısından yıkanabilir yatak koruyucu kullanılmalıdır. Serip, toplamada kolaylık olması açısından ve bebek yatarken toplanmaması için lastikli çarşafları tercih edilmelidir. Yatağın kenarına konulan kenarlıkların bağcıklarının çok uzun (18 cm ’den uzun )bağcıklar içermemelidir. Bir yaşından küçük bebeklerde bebek yorganı, battaniye, örtüler veya uyku seti kalın ve ağır olmamalıdır. Bebeklerin yakalama refleksi olduğu için örtüleri, battaniyeleri başlarını örtecek şekilde çekebilir. Bu nedenle ilk 3 ay boyunca delikli battaniyeler kullanılmalıdır. Bebekler dönmeye başladığında da üzerindeki örtüyü sürekli atacaktır. O zaman da kolunu, bacağını kapatan tulumlar giydirilmelidir. Bol dantelli, fırfırlı, fiyonklu örtüler, sepetler şık ve gösterişli görünmesine rağmen kıvrımlar arasında toz oluşacağı ve sinek, böcek saklanabileceği için tercih edilmemelidir. Cibinlik ya da yatağı çevreleyecek her çeşit perde hem gereksizdir; hem de bu tip malzemeler önemli kazalara neden olabilir. Bebeği sivrisineklerden korumak amaçlanıyorsa pencerelere tel kafesler konması, kapıda tül perde benzeri sinek girişini engelleyecek önlemler alınması yeterlidir.Bir yaşa kadar yastığa gerek yoktur. İlk iki yaş uyku tulumuyla uyutmak tercih edilmelidir. Bebek odasında kullanacağın halı toz tutmamalı ve mikrop barındırmamalı, antibakteriel olmalı, makinede yıkanabilen halılar tercih edilmelidir.
Bebeğinizin ağlama seslerini duyabilmek için odasına bebek telsizi konabilir. Bebek odasında bebeğe müzik dinletmek için uygun bir sistem oluşturulmalıdır. Odanın tavanını da göz ardı edilmemelidir. Bebekler yukarı bakarak çok zaman geçirirler. Tavana da odanın temasına uygun şekiller, ya da oyuncak dükkanlarında satılan fosforlu yıldızlar yapıştırabilir.
Bebeğin odasını kışın havalandırmak, hava kirliliği üst düzeyde olan yerleşim yerlerinde sorun olabilmektedir. Bu nedenle bu tür yerleşim yerlerinde yaşayanların,bebek odasının büyüklüğüne veya küçüklüğüne göre uygun ebatlarda oda hava temizleyici (filtre) almaları uygundur.
Bebek odasında en önemli konulardan birisi de güvenliktir. Bebeğin güvenliği için tüm pencerelere parmaklık ya da kilit, radyatörlere koruyucu, bebek odasındaki ve tüm evdeki prizlere koruyucu kapak takılmalıdır. Bebeğin üzerine tırmanabileceği eşyalar pencere kenarından uzaklaştırılmalı, bebek karyolasını herhangi bir şeye ulaşamayacağı şekilde, diğer eşyalardan uzak bir noktaya yerleştirilmelidir. Evde cam kapılar da kırılmaz cam tercih edilmelidir.Bebek odasında cam, pirinç sehpalar olmamalıdır. Bebeğin kilitleyebileceği kapı kilitleri olmamalı, ellerinin sıkışmasını engelleyecek tarzda kapılarının direk kapanmasını engelleyen sistemler olmalıdır. Bebek odasındaki raflar çocuğun boyunu göz önüne alarak erişemeyeceği seviyede planlanmalıdır.
Bebeğe ayrılacak özel oda yok ise en iyi çözüm, anne babanın yatak odasında ayrılacak bir uygun bir köşedir. Günümüzde oda sayısı kısıtlı konutlarda oturan genç çiftler, yeni doğan bebekleri için genellikle yatak odalarında yer açarak, bebek odası sorununu çözebilirler. Yatak odası çok küçük değilse, yapılacak düzenlemeyle bebeğin yatağı ve eşyaları için uygun bir alan açılabilir. Yer seçiminde bebeğin hava akımlarıyla ve ani sıcaklık değişimleriyle karşılaşmaması açısından kapı ya da pencereye yakın olmamasına ve kapı ile pencere arasında kalmamasına özen gösterilmelidir. Bebeğin yatağına ve gözüne doğrudan ışık gelip gelmediği kontrol edilmeli ve yeterli ışıklandırma sağlanılmalıdır. Yatak odasının özellikle mutfak ve banyoya yakın olması, bebekli yaşamda anne ve babaya büyük kolaylık sağlayacaktır. Anne babanın yatak odasında oluşturulan bebek köşesinin en önemli öğesi yataktır. Ayrıca yatağın yanında bebeğin altını değiştirmek için yüzey yeterince geniş bir masa ya da bu işi görecek bir alt değiştirme masası bulunmalıdır. Yatağa yakın yedek çamaşırların konduğu bir çekmecenin bulunması büyük kolaylık sağlar. Oda yeterince genişse, ana baba ile bebek yatağı ve yaşam alanları bir paravanla yada dolap gibi işlevsel bir birimle ayrılabilir. Böylece, gündüz uyku saatlerinde bebeğin rahatsız olması önlenir. Uygun bir şekilde yapılan yatak odası düzenlemesi sayesinde hem ana babanın özel yaşamı korunur, hem de bebeğin rahat edeceği uygun bir alan sağlanmış olur. Ev küçük ve anne baba yatak odası küçük ise güneş ışığı, havalandırma, ısıtma açısından bebeğe de uygun yer de yok ise bebeğe ana babanın yatak odası dışında bir yer aramaktansa, anne baba odasındaki eşyaları yatak odasından çıkarmak ( örneğin hol ya da koridorda yaptırılacak özel bir gardıroba yerleştirmek), böylece bebek için yeterli yer kazanmak en uygun bir çözüm olacaktır.
Bebekler, doğduktan sonra ilk 2-3 yıl, ilk hazırlanan ve düzenlene oda ve yatakta sorunsuz yaşarlar. 3-6 yaş okul öncesi çağına geldiklerinde ise yaşayacağı odadaki ihtiyaçlarda değişmeler oluşur. Artan kitap sayısı ile beraber kütüphane, aktivite masası ve daha büyük yatak gibi farklı ihtiyaçlar ortaya çıkar. Bu nedenle yeni yatak ile beraber yeni oda tekstili, yeni oda düzenlenmesi için değişiklikler yapmak gerekir.