BEBEKLERDE AĞLAMA
Bebeklerde ağlama ne anlama gelmektedir?
Bebekler, doğdukları andan itibaren duygusal tepkilerini göstermeye başlarlar. İstek ve gereksinimleri karşılandığında ve uygun doyurulduğunda sakin ve huzurlu olurlar; iyi şekilde uyurlar, mutluluk ve memnuniyet duygularını özellikle 1 aydan sonra gülümseyerek ifade ederler. İstek ve gereksinimleri karşılanmadığı ve uygun bir şekilde doyurulmadığında mutsuzluğunu ve şikayetlerini huzursuzlaşarak ve ağlayarak gösterirler.
Bebeklerde ağlama, doğumdan itibaren bebeklerin ana iletişim yöntemidir.Ağlama çoğu zaman bebeğin karşı karşıya kaldığı ve kendi başına kolayca çözemeyeceği problemlerin sonucunda oluşur. Bebekler istek ve gereksinimlerinin uygun şekilde karşılanmadığında ve doyurulmadığında ; çevre koşullarının uygun olmadığında, sağlıklı olmadıklarında veya canları yandıklarındaağlayarak durumlarını çevreye ifade etmeye çalışırlar. Ağlama bebeklerin huzursuzluklarının, kızgın, üzgün ya da korkmuş olduklarının, şaşırdıklarının, duygusal yönden beklentilerini bulamadıklarının bir ifadesidir. Bebekler ayrıca canları sıkıldıklarında, uyumadıklarında, dikkat çekmek için ve bazen de sadece ağlamayı canı istedikleri için ağlarlar.
Çevre ile bebeğin iletişimini sağlayan ağlama, ayırt edici sesler, yüz ifadeleri ve zaman içinde değişiklik gösterebilen kol-bacak hareketlerini de içine alır. Ağlama uyum sağlamaya yönelik bir eylemdir. Bebeğin ağlaması ebeveynleri zorlar. Ebeveynlere bir yardım çağrısıdır ve bebeklerin hayatta kalmasını sağlayan bir eylemdir.
Bebeğin her ağlaması, mutlaka bir sorun olduğu anlamına gelmediği gibi ağlamaması da hastalık yok anlamına gelmez. Örneğin bazı hastalıklarda bebeğin ağlamaya bile gücü olmayabilir. Ciddi bir yeni doğan sarılığı geçiren bebekler görüntüde çok uslu durur ve devamlı uyurlar.
Bebekler günde ortalama ne kadar ağlarlar?
Her sağlıklı bebek yaşamın ilk birkaç ayında çeşitli nedenlerden dolayı ağlarlar. Bebeklerin günlük ağlama süresi iki haftalık bir bebekte ortalama 1 saat 45 dakika ,6 haftalık bir bebekte 2 saat 45 dakika iken, 12 haftalık sonra bebeklerde ağlama 1 saatin altınadır.
Bebekler hangi nedenlerden dolayı ağlarlar?
Bebeklerde ağlama nedenleri şu şekilde özetlenebilir.
1- Açlık
2- Temizlik ihtiyacı (altının kirli ve/veya ıslak olması)
3- Gaz sancısı veya infantil kolik
4- Uykusuzluk
5- Bebeğin istekleri (Bakım ve beslenme düzeninin bozulmama isteği, sarılmak ve güvenli hissetmek isteği, kucağa alınma ve ilgi isteği, aşırı yorgunlukta dinlenme isteği, bazen de az ilgi isteği, hareket etmek isteği, bir şey emmek isteği. Daha büyük bebeklerde can sıkıntısı ve deşarj isteği de söz konusudur.)
6- Uygun olmayan çevre koşulları (çoksıcak, soğuk olması; kalabalık, gürültü ve karmaşa;bakımı veren annenin yorgun ve sinirli olması gibi.)
7- Hastalık (burun tıkanıklığı, ateş, diş çıkartma, barsak enfeksiyonu, orta kulak enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonu gibi.)
Ağlayan bebekte ne yapılmalıdır?
Anne babalar başlangıçta bebeklerinin neden ağladıklarını ve ne istediklerini anlamakta güçlük çekerler. Fakat zamanla bebeklerini tanındıkça , ağlama şekillerini ayırt ederler ve bebeğinin ne istediklerini anlarlar.
Bebeklerde ağlama birçok nedenden oluşabilmektedir. Bebeklerdeki ağlamanın nedeni basit olabileceği gibi çok da önemli olabilir. Bu nedenle bebeklerin ağlaması bebeğin sağlığı açısından önemlidir ve nedeninin bulunması gerekmektedir.
Ebeveynlerin ilk aylarda bebeğin ağlama nedenlerini anlaması zor olacağından, bu dönemlerde daha dikkatli ve araştırıcı olması gerekir. Hiçbir zaman bebek ağlar durumda bırakılmamalıdır. Bebeği ağlar durumda bırakmak işlerin daha da güçleşmesine ve ağlama nedeninin saptanmasında zorlanmaya neden olur.Ağlayan bir bebekle mutlaka sevgi sözleri söyleyerek, yumuşak bir tonda konuşulmalıdır. Anne veya babanın sesine bebek giderek alışır ve daha önceden alışık olduğu bu sesler sonraki ağlamalarda bebekte sakinleştirici etki yapar.
Yenidoğan bebeklerde ağlamanın, genelde en sık olarak üç nedeni vardır: Açlık, gaz sancısı ve temizlik ihtiyacı (altının kirli ve/veya ıslak olması). Yenidoğan bebekler başlangıçta sık sık beslenmek isterler. Bu nedenle ilk dönemlerde bebekler ağladığında ilk düşünülecek durum bebeğin acıkmasıdır. İlk bir ayda bebek ağladığında emzirilmelidir. Bebek toksa emmeyi reddedecektir. Eğer bebek uygun besleniyor ve anne bebeğin aç olmadığından emin ise ikinci neden bebeğin bezinin kirli olması ve temizlik ihtiyacı nedeni ile bebeğin ağlamasıdır.Bebeğin altı kirlenmişse temizlenmelidir.Fakat çoğu bebek altı ıslak olsa da ağlamayabilir. Altında pişik var ise canı yandığından ağlayabilir.Bebeğin bezinin fazla sıkı olup olmadığı veya kıyafetlerinin bebeği rahatsız edip etmediği de kontrol edilmelidir.
Ağlayan bebekte açlık yok ve bebeğin altı temiz ise ağlama gaz sancısına bağlı olabilir. Özellikle 3 ayın altında bebeklerde gaz sancısı sık ağlama nedenidir. Gazı olan bebeğin karnı şiştir, huzursuzdur, ayaklarını karna çeker, ıkınır. Bu durumda omuza alınarak sırtı bebek geğirene kadar pışpışlamak, karna ılık havlu koymak, karına masaj yapmak, ılık banyo yaptırmak gibi yöntemler ile bebek sakinleştirilmeye çalışılır. Her emmeden sonra bebeğin normal de gazı çıkartılmalıdır. Emme sonrası ebeveyn omzuna temiz bir bez koyar. Bebeğin karnı ebeveynin omzuna gelecek şekilde (omuz bebeğin karnına bası yapmalıdır) bebek kucağa alınır. Bebeğin sırtı sıvazlanır ve hafif hafif vurulur. Bebek gazını çıkarttığında "gark" sesi duyulur. Bebek gazını çıkartırken az miktar da kusabilir. Burada önemli nokta, gaz çıkartırken oda içinde dolaşmamaktır. Bu şekilde gaz çıkartılır ise bebek evde kucakta dolaşmaya alışır. Bebeklerde gaz bebek dize yatırılarak da çıkartılabilir. Diz karna bası yapacak şekilde bebek yüz üstü diz üstüne yatırılır, bebeğin sırtı sıvazlanır ve hafif hafif vurulur. Gaz çıkarma işlemi 3-5 dakikadan fazla olmamalıdır.
İlk dönemler bebek ağlıyor ve ağlama nedeni açlık, temizlik ihtiyacı, gaz sancısı değilse bebek kucağa alınmalıdır. Bebek kucağa alınmak, okşanmak, sevilmek, ilgilenilmek istiyordur. Bebekler kol ve bacakları ile bir yere temas ettiklerinde de sakinleşir. Bebek kucakta sevilir, okşanır, ritmik hareketler ile sallanır, yumuşak ses tonuyla konuşulur. Doğum öncesi dinletilen müzikler de doğum sonrası bebekleri rahatlatır, kendilerini güvende hissetmelerine yardımcı olur.
Bebeklerde ağlama olduğunda , bebeğin bulunduğu çevre koşulları da gözden geçirilmelidir. Çok sıcak, soğuk,kalabalık, gürültü ve karmaşa ağlama nedeni olabilir. Ayrıca uykusuzlukta bebeklerde ağlama nedenidir. Bunlar değerlendirilmeli ve neden varsa çözülmelidir. Özelliklekalabalık, gürültü ve karmaşadurumunda bebeksessiz bir odaya götürülüp ve orada sakinleştirmeye çalışılır.
Bebeklerde , bir ay geçtikten sonra beslenme ve bakım düzeni oluşturulmak gereklidir. Bu oluşturulan düzenli beslenme ve bakım, bebeği huzurlu ve mutlu hale getirir. Düzeni oturtulmuş bebekte bu düzen bozulmamalıdır. Bebekler alışkın oldukları düzeni bozulunca huzursuz olur ve ağlarlar. Bu nedenle düzen değişikliği de bebeklerde sık ağlama nedenidir.
Bebekler özellikle annenin ruh halinden çok çabuk etkilenirler. Annenin yorgun, huzursuz, gergin ve sinirli olması; bebeğin huzursuz olmasına ve ağlamasına neden olur. Anne ev işleri konusunda ve misafir varlığında telaşa kapılmamalı ve gerginlik hissetmemelidir. Huzurlu annenin bebeği de huzurlu olacaktır.
Bazı bebekler fazla emme isteği nedeniyle ağlayabilirler. Bir ayı dolduran bebeklerde ağlama sık oluyor ise yalancı meme=emzik denenebilir. Bazı bebeklerde gece uyurken uygun şekilde kundaklama ile rahat ederler ve gece daha az ağlarlar.Çok ağlayan bebeklerde bebeği puset yada arabayla sokağa çıkarmak ve gezdirmekte çözüm olabilir.Gezmek, bir bebek için hem temiz hava almak hem de değişik uyaranlarla karşılaşmak anlamına gelir . Bebekler gezmelerde, açık havada çok eğlenirler. Ayrıca yapılan bilimsel çalışmalarda, doğumdan itibaren açık havaya daha çok çıkartılan bebeklerde hastalık görülme riski evden çıkmayanlara göre daha az bulunmuştur. Özellikle uyku sorunu olan çocuklar, açık havada kaldıkları süre ile doğru orantılı olarak daha iyi uyuduğu saptanmıştır. Güneşli günlerde güneş banyosu yaptırılan çocuklarda da D vitamini sentezi daha iyi olur ve bu da çocuğun hem bağışıklık sistemini düzenler hem de uykuya geçişi kolaylaştırır. Ağlayan bebeklerde televizyon ve bilgisayar ekranlarında bir şey seyrettirmek uygun değildir. Bunların bebekler üzerine negatif etkisi vardır.
Bebeğinizin ağlama sebeplerinin arasında bebeğin hastalıkları da önemli yer alır. Bebekte kusma, ishal ya da kabızlık, ateş, aşırı huzursuzluk, halsizlik, isteksizlik, sık sık nefes alma ve kilo alımının azalması gibi olağandan farklı bulgular ile bu bulguların yanında uzun süreli şiddetli ağlamavar ise bebekte hastalık düşünülmelidir. Bebeğin, ağlamaya neden olan ve altta yatan hastalık açısından hekim tarafından değerlendirilmesi gerekir. Burun tıkanıklığı, diş çıkartma, aşı sonrası ve ateş en sık ağlama nedenleridir. Bebekteki her türlü enfeksiyon hastalığı (üst solunum yolu enfeksiyonu,ağız içi enfeksiyonlar, bağırsak enfeksiyonu, orta kulak enfeksiyonu,idrar yolu enfeksiyonu, menenjitis), besin alerjileri (inek sütü, yumurta), sindirim sistemi bozuklukları (reflü, laktoz entoleransı), deri enfeksiyonları ağlamaya neden olabilir. Bebekler hastalıkta, normalden daha farklı ağlayabilirler. Çok nadiren de bebeğe bakan bizzat anne değilse bebeğin göz önünde olmadığı sürede bebek düşmüş, bir yerini incitmiş olabilir. Bebeğin tüm vücuduna çıplakken bakılmalı, bir şişlik, kızarıklık olup olmadığına, kol ve bacaklarını eşit hareket ettirip ettirmediğine dikkat edilmelidir.
Ağlayan bebekler ağlama ne kadar fazla ve şiddetli olsa da özellikle 12-18 aya kadar kendilerine zarar vermezler (18 aydan sonra, inatlaşma krizi gösteren bazı bebekler ağlayıp, başlarını sağa sola vurabilirler). Bebeklerin ağlaması ebeveynleri rahatsız eder ve stres altına alır. Bebeğin ağlama nedenlerini gözden geçirilip, her türlü sakinleştirici eylemlere rağmen bebek hala ağlamaya devam ediyorsa, bebekte de hastalık yok ise bu durumda bebek kısa bir süre için ağlayabileceği güvenli bir yere yatırılır ağlamasına izin verilir. Diğer eş veya yakın bir akraba belli bir süre bebekle ilgilenmeli anne biraz dinlendirilmelidir. Bebekler devamlı bir şeyler öğrenirler ve kendilerini giderek daha iyi ifade ederler. Ağlama dönemi elbette son bulacaktır.
Bebeklerin ağlama şekli, ağlama nedenleriyle bağıntılı mıdır?
Bebekler ağladığında önce yatağında 20-30 saniye gözlemlenmelidir. Bebeğin kendini yalnız hissetmemesi için, sakin bir sesle, sevgi sözcükleriyle bebeklerle konuşmak gerekir. ağlayan bebeği gözlemleyip, ağlama da yüz ifadesi ve mimiklerin ne olduğuna, ellerin, ayakların ve vücudun nasıl olduğuna, nasıl durduğuna ve ne yaptığına bakılmalıdır. Bu gözlemler sonucu zamanla anneler bebeklerini tanındıkça , ağlama şekillerini ayırt ederler ve bebeğinin ne istediklerini anlarlar.
İspanya yapılan bilimsel çalışmalarda, araştırmacılar 3-18 aylık bebekleri ağlarken yüzlerinin aldığı şekli incelemişler ve mimiklerin ağlama nedenleriyle bağıntılı olduklarını belirtmişlerdir. Çalışmalar da bebekler sinirden ağladığında gözlerinin açık ya da kısık ancak bakışlarının dalgın olduğu görülmüştür. Korku durumunda ise gözlerin daha fazla açıldığı, bazen kafanın geriye atıldığı ve gözlerin bir noktaya odaklandığı belirtilmiştir. Ağrı durumunda ise ağlayan bebeklerinin gözlerinin neredeyse kapalı olduğu ve alınlarının hafif kırıştığı vurgulanmıştır. Araştırmacılar, ağrısı olan veya korkan bebeğin birden gür sesle ağlamaya başladığını, sinirli olduğunda ise ağlama sesinin giderek arttığını belirtmişlerdir.
Bazı gözlemlerde açlık ağlamasında bebeklerin ağlarken kısa ve kesik kesik, öksürmeye benzer bir ses çıkarttığı, düşen ve yükselen ses tonuyla kısa ağlama görüldüğü belirtilmektedir.Açlık ağlamasında 3 aydan küçük bebekler, ellerini, burun,ağız ve çeneden oluşur bu bölgeye götürmektedirler. Açlık ağlamasında bebek annesi tarafından kucağa alınıncaya kadar bu ağlamasını kesmez.Daha büyük bebekler ise, açlık ağlamalarında ellerini emme, emziği hızlı hızlı emip, ağzından fırlatma gibi belirtiler verirler. Gaz sancısında acılı, keskin ve çığlık gibi bir ağlama belirtisi vardır.. Bağırsak gazlarında bacaklar karına doğru çekilir. Eğer anne bebeğin bacaklarını bebeğin karnına doğru bükmek istediğinde, bebek sırtını ve bacaklarını yay gibi gererek direnir.
Bebek altını ıslattığında ve rahatsız olduklarında da huysuz ve aksi bir ses tonu ile ağlarlar.
Bebek acı çektiğindekeskin bir feryat, nefes almadan devam eden kısa periyot bir çığlık, içe doğru çekilerek ağlama gösterirler. Sıkıldıklarında da yankı yapan bir ses tonu ile ağlarlar. Bu durumda ağlamasını kucağa alınıncaya kadar kesmezler.
Uykusu gelmiş bebek genelde gözlerini ovuşturur. "Eeee Eeee" benzeri yinelenen ve mızıldama şeklinde ağlamalar yapar.
Bebekler yorulduklarında ise ve uykusu geldiği zaman yumuşak şekilde, tıpkı şarkı söyler gibi ritmik bir şekilde ağlarlar.
Kalabalık, yüksek ses, aşırı kucaklanma ve mıncıklanma, parlak ışık gibi etkenlere de bebekler çığlık şeklinde ağlama gösterirler. Kucağa alındığında, rahatsızlık kaynağına arkasını döner ve başını annenin göğsüne gömerler.