0-6 AYLIK BEBEKLERİN BESLENMESİ
Doğal beslenme:
WHO (Dünya Sağlık Örgütü) ve UNICEF(Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu)her bebeğin doğumdan itibaren 4-6 aylığa kadar yalnız anne sütü ile beslenmesini, bundan sonra da ek besinlerle olmak koşuluyla en az 2 yaşına dek anne sütüyle beslenmenin devam ettirilmesini önermektedirler.
Bebek doğumdan sonraki ilk yarım saat içinde (mutlak ilk iki saat içersinde) emmeye başlatıldıktan sonra sık sık emzirilmelidir. Bebek ne kadar erken emmeye başlar ise anne sütü o kadar erken salgılanmaya başlar. Annenin memesinden süt gelmesi bebeğin memeyi emerek uyarı vermesiyle oluşur. Doğumdan hemen sonra bebeğini emzirmeye başlayan annelerin sütü bebeğin emmesiyle beraber kısa zamanda artar. Başlangıçta bebek her ağladığında emzirilmelidir. İlk ay bebek, her ağladıkça veya saat başı emzirilebilir.Bebekler ilk 4-6 ay sadece anne sütü ile beslenmelidir.
Bebeklerde yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlamak ve sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırmak konusunda anne sütü ile beslenmenin sağlanması çok önemli bir adımdır. Beslenme de ikinci önemli bir adım ise öğün ve beslenme düzeni oluşturmaktır. Başlangıçta emzirme sıklığı bebeğin isteğine göre olsa da 1. aydan sonra beslenme saatlerinin 2-3 saat arayla yapılması uygundur. 3. aydan sonra mutlaka beslenme düzeni, beslenme saatleri, ve beslenme ritüelinin oluşturulması gereklidir. 3 aydan sonra bebek 2-3 saat ara ile emzirilmelidir. Özellikle de gece 24.00 ile sabah 05.00 arası anne sütü verilmemesi uyku düzenini oluşturmak için uygun bir yaklaşımdır.
Sadece anne sütü ile beslenen veya kısmen anne sütü ile beslenen bebeklerde, anne sütü veya bebek maması ve devam maması dışında herhangi bir katı veya sıvı gıda şeklinde ek gıdaların diyete 17 haftadan önce eklenmemesi gerekir ve ek gıdaların başlanması 26 haftadan daha geç olmamalıdır.
Günümüzde, endüstrileşmiş ülkelerde, anne sütü alan bebeklere 4‐6 aylıkken ek gıdaların başlanmasının, 6 aylıktan sonra başlanmasına göre bir dezavantaj olduğuna dair bilimsel kanıt yoktur.
İlk 6 ay yalnız anne sütü ile beslenme yapılıyor ise buna doğal beslenme denilir. İlk 6 ay anne sütü alan bebeğin anne sütüne ek olarak başka besin alması durumu "karışık beslenme" olarak adlandırılır.
Karışık beslenme:
İlk 6 ayda anne sütü ile beslenmenin uygulanamadığı durumlarda veya çok nadiren de yalnız anne sütü alınmasına karşın yeterli büyümenin sağlanılmadığı durumlarda, anne sütüne ek veya yerine anne sütüne benzetilmiş, ilk aylardaki bebeklere önerilen hazır formül mama (Adapte mama=karbonhidrat, protein ve yağ içeriği en fazla anne sütüne benzeyen) verilmelidir. Anne sütünün verilmediği durumlarda ilk 6 ayda adapte mama kullanılması inek sütü ve ev yapımı besinler verilmesinden daha uygun bir çözümdür. Çocuk beslenmesiyle uğraşan bilim insanlarının yaklaşımı ve önerisi bu şekildedir.
İlk 6 ayda anne sütüne ilaveten mama verilme kararı Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanının vereceği bir karardır. Anne sütüyle beslenen bebekte, yapılan kontrollerde 15. günde bebeğin doğum kilosuna ulaşması, sonra 0-3 ay arası ortalama günlük tartı artışının 20- 30 (g) gram ve 3-6 ay arası ortalama 15- 20 g olması gerekmektedir. Bu şekilde bir kilo alımı ve bebeğin günde 4-6 kez (daha fazla) çişini yapması anne sütünün yeterli olduğunu göstermektedir. Bu durum var ise kesinlikle anne sütünün yanında herhangi bir ek gıda veya mama vermek gerekli değildir. Yalnızca anne sütüyle beslenmeye 6 aya kadar devam edilmelidir. Bu koşulun sağlanamadığı durumlarda bebeğe ek gıda olarak bebek maması (adepte mama) verilmelidir.
Adapte mamalar bileşimleri anne sütüne bezeyecek şekilde değiştirilmiş inek sütünden oluşturulan endüstriyel mamalardır. Bunlar, Whey/Kazein protein oranı 60/40 olan, solüt yükü azaltılmış, enerji içeriği anne sütüne yakın, ek vitamin ve mineraller ilave edilmiş ürünlerdir. Adapte olmayan diğer formül mamalar ise 6 aydan büyük çocuklara verilmelidir. Bu mamalar Kazein protein ağırlıklı mamalardır. Bu mamaların, Whey/Kazein protein oranı 20/80’dir, solüt yükleri fazladır ve bu yönüyle inek sütüne benzerler.
İlk 6 ayda anne sütüne ilaveten adapte mama verilecekse öncelikle günde 1 veya 2 öğün olarak başlanılmalı ve kaşıkla verilmelidir. Bu öğünler anne sütünün az olduğu öğün veya gece öğünü olmalıdır. Kaşık ile vermek yerine biberon kullanmak anne sütü ile beslenmeyi olumsuz etkileyebilir. Bebeğe anne sütüne ilaveten verilecek adapte mama miktarı bebeğe özgü ayarlanmalıdır. Anne sütünün miktarına, veriliş sıklığına, bebeğin kilo alışına göre miktar ayarlanmalıdır. Öncelikle 1-2 öğün verilmeli, bir hafta sonra ardışık olarak bebek tartılmalı ve mama öğün miktarı ona göre ayarlanmalıdır. 1 öğünde verilecek mama miktarı da bebeğin kilosuna göre karar verilmelidir. Bebeklerde mide hacmi bebeğin her bir kilosuna 30 cc olacak şekilde hesaplanmalıdır. Bu miktardan fazla verilmemelidir. ( Örneğin bebek 6 kilo ise 6x30= 180 cc (=ml) mide hacmidir.) Sadece mamayla beslenen veya 3 öğünden fazla mama verilen bebeklerde biberon kullanılabilir. Kullanılan biberonun deliğinin uygun boyutta olması önemlidir. Uygun bir biberon deliği, şişe ters çevrildiğinde önce ip gibi arkasından da damla damla süt akışına izin vermelidir. Ticari biberonların delikleri genişletilmemelidir. Biberon ve başlıklarının temizliğine çok dikkat edilmelidir. Mamalar ilk 6 ay kaynatılmış ve soğutulmuş suda, her kullanışta taze olarak hazırlanmalıdır. Sırf mama ile beslenen bebeklere mama 3 saat arayla verilmelidir. Bebek anne kucağında yarı dik pozisyonda tutulmalı ve emzik şişesi dik olmalıdır. Lastik memenin bebek emerken sütle dolu olması gereklidir.