BİLİŞSEL GELİŞİM
Bireyin çevresindeki dünyayı anlamasını ve öğrenmesini sağlayan aktif zihinsel faaliyetlerdeki gelişime bilişsel gelişim adı verilmektedir. Bilişsel gelişim, bebeklikten yetişkinliğe kadar bireyin çevreyi ve dünyayı anlama yollarının ve zekâ işleyişinin daha karmaşık ve etkili hale gelmesi sürecidir.
Yeni doğan bebek doğduğunda davranışları çok sınırlıdır. Algısı kendisine dönüktür ve kendi bedeninden gelen uyarılara karşı çok duyarlıdır. Doğumdan sonraki ilk haftalarda bebek, anneyi ayrı bir kişi olarak değil, kendisinin bir parçası olarak algılamaktadır. İkinci ayda artık anne sesi, görünüşü, tutuşu ve sıcaklığı ile bebeğin gözünde, ayrı bir kişi olarak belirir. Bebek üçüncü ayda anneyi görünce tanır. Anneyi görünce gülümser, sesler çıkarır, el kol hareketleri anneyi karşılar. İlk aylarda çocuk tam alıcı ve edilgen durumdadır. Bebeğin oturması ve elini kullanması, altıncı aya doğru oluşur. 6. aydan sonra anneye bağlılığı gelişir ve yabancıları tanımaya başlar. Bebekler çevrelerini önce ağız yoluyla emerek, sonra görerek, dokunarak, duyu organlarını kullanarak ve hissederek tanımaya, öğrenmeye ve anlamaya çalışırlar. Çevrelerindeki problemleri de duyu organlarını kullanarak ve hissederek çözmeyi öğrenirler. 6 aylık oluncaya kadar problem çözmede başarı ve beceri gösteremezler.
6–7 aylık bebek çıngırağın sallandığında ses çıkaracağını, bir oyuncağın veya topun bir şeyle üzeri örtüldüğünde orada sabit kalacağını öğrenir. Eline verilen kaşıkla masaya vurur. Sevdiği ve sevmediği yiyeceklere tepki gösterir. Yabancıları ayırt edebilir. "Cee !" yaparak oynar. Objeyi bir elden diğerine geçirir. Sert gıdaları kendi eliyle yiyebilir.
7. ayda, iki elinde de birer nesne tutabilir. Verilen her şeyi ağzına götürür. Kendi kendisine bisküvi yiyebilir. Aynaya bakmaktan hoşlanır, aynadaki görüntüsünü tutmak ister. Topları yuvarlar, kollarıyla büyükçe cisimleri kavrayabilir. El hareketi ile verilen emirleri izler.
8. ayda, eşyaları yere atarak oynar. Parmakla tutabilir. İki küpü birbirine vurabilir. Oyuncakları gizledikten sonra ortaya çıkarır. 9. ayda, başparmak ve işaret parmağı arasında küçük bir nesneyi tutabilir. Bardaktan içebilir. Objeyi yere vurur. Benzer heceli (de-de, ba-ba) sözcükler söyler. Bir küpü tutup diğerine uzatabilir. Eşyalarını atarak ne olacağını seyretmeye çalışır.
10. ayda, çevresindeki eşyalara tutunarak ayakta durabilmek için çabalar. Mobilyalara tutunarak yürüyebilir. El çırpar, el sallar. Başparmağı ve işaret parmağını kullanarak nesneleri tutar. Üstü örtülü oyuncakların üzerindeki örtüyü kaldırarak onları yeniden ele geçirebilir. Başkalarının elinde bulunan nesneleri kapar. Kolay ve az heceli sözcükler kullanabilir. İşittiği sözleri yinelemeye çalışır. Eliyle “güle güle” işareti yapabilir. Adı söylendiğinde bakar. Giydiriliyorken yardımcı olur. Bardaktan su içebilir.
11. ayda, çeşitli nesneleri kaplar içine koyabilir. Basit emirleri anlamaya başlar. 12. ayda, başparmak ve işaret parmağı ile bir bilyeyi tutabilir. Basit emirleri yerine getirir. Oyuncağı uzaklaşınca arar ve bulur. Anlamlı 3–4 sözcük söyler. Çevresindekileri güldüren davranışlarını tekrarlar. Kitaplardaki resimlere ilgi gösterir. İstenince öper. Giyinme sırasında vücuduna uygun biçimler vererek olayın gerçekleşmesine yardım edebilir.
13. ayda, kalemle çizgi çizebilir. Bir elinde iki ayrı nesne tutabilir. 15. ayda, iki küpü üst üste koyabilir. Ayakkabılarını çıkarabilir. 6–7 sözcük söyleyebilir. İki (bazen üç) küpü üst üste koyup kule yapabilir. Bir kutunun ya da şişenin içine bir şeyler sokabilir. Kalemle çizgi çizebilir. Tanıdığı eşyaların adlarını söyleyebilir. Basit emirlere uyar, bazı isteklerini parmakla göstererek belirtir. Anne babasına sarılır. 18. ayda, yardımsız ve dengeli yürür. Sendeleyerek, zar zor koşar. Bir elinden tutulduğunda rahatça merdiven çıkar. Kendi kendine küçük sandalyelere çıkarak oturabilir. Üç küpü (bazen dört) üst üste koyup kule yapabilir. Karalamayı taklit eder. Dikey çizgiyi taklit ederek çizer. Şişeden bilyeleri çıkarır. Kaşık kullanabilir. Kendi kendini besler. Sıkıntıda olduğunda yardım arar. Altını ıslattığında söyleyebilir. Kakasını söylemeye başlar. Bir kitabın sayfalarını karıştırabilir. 8–10 sözcük söyleyebilir. İki sözcükle cümle kurar. Resimlerinden, nesne ve canlıları tanıyabilir. Resimlerin adını söyler. Vücudun bir ya da daha fazla bölümünü adlandırır. Anne-babayı öper.
21. ayda, kendi kendine merdiven çıkabilir, elinden tutulduğunda inebilir. 5-6 küpü üst üste koyabilir. Bedeninin çeşitli parçalarını gösterebilir.
DEVAMI>>