BESLENME
Beslenme, bebeklik ve çocukluk dönemlerinde büyüme ve gelişmeyi etkileyen, belirleyen ve yönlendiren faktörlerin başında gelmektedir. Bebeklerde ve çocuklarda beslenmenin temel amacı, uygun büyümenin ve gelişmenin sağlanması, besin eksikliği ve fazlalığı durumlarının engellenmesi, vücut komponentlerinin yenilenmesi ve vücut fonksiyonlarının sağlıklı olarak devamının gerçekleştirilmesidir. Belirtilen temel amaçları sağlayabilen beslenmeye ise yeterli ve dengeli beslenme denilmektedir. Yeterli ve dengeli beslenmeyle çocuklar ancak kalıtsal potansiyellerine erişebilirler. Yeterli ve dengeli beslenmeyle bebekler ve çocuklar yaşlarına uygun büyüme ve gelişme gösterirler.
Yeterli ve dengeli beslenme için miktar olarak yaş ve cinse göre belirlenmiş olan altı farklı besin öğesinin günlük olarak ve devamlı surette alınması gereklidir. Bunlar protein, karbonhidrat, yağ, vitamin, mineral ve sudur. Proteinler vücudumuzu oluşturan hücrelerin yapı taşlarıdır. Büyüme, vücut fonksiyonları ve yeni hücre yapımı için gereklidir. Karbonhidratlar vücudumuzun diğer yapı taşlarıdır ve vücudumuzun enerji kaynaklarıdır. Yağlar vücudumuzdaki hücrelerin bir bölümünü oluşturur ve özellikle sinir hücreleri, dolaylısıyla da beynimizin için ve ayrıca birçok hormonun üretimi için gereklidir. Vitaminler ise vücudumuzun enerji kazanması, korunması ve sağlıklı çalışması için gerekli olan temel besin öğeleridir. Mineraller de az miktarlarda da olsa gelişim ve vücut fonksiyonu için gerekli maddelerdir. Besleyici olmasa da su yaşamımız için oldukça önemlidir. Vücudumuzun önemli bir kısmı, çocukların yüzde yetmişi, erişkinlerinse yüzde altmışı sudur.
Bebeklerin ve çocukların aylarına, yaşlarına ve cinsiyetlerine göre büyüme hızları, buna bağlı olarak da enerji, protein, yağ, vitamin, mineral ve su gereksinimleri değişkenlik göstermektedir. Yaşamın ilk iki yılı büyümenin ve gelişmenin en hızlı olduğu dönemdir. Bu nedenle de beslenmenin en önemli olduğu dönem ilk 2 yıldır. Bu dönemlerde yeterli ve dengeli beslenmenin ileri yaşlara yansıyan birçok olumlu özelliği vardır. Ayrıca bu dönemlerdeki besinsel eksiklikler, fazlalıklar ve dengesizlikler büyüme ve gelişme sürecini belirgin olarak etkilerler; birçok organın yapısında ve fonksiyonlarında kalıcı zararlara yol açabilir.
Yeterli ve dengeli beslenme için günlük şekilde ve devamlı surette almamız gereken bu altı farklı besin öğesi, yedi farklı besin grubundan karşılanır. Bu besin grupları, süt ve süt ürünleri, etler, kuru baklagiller, tahıllar, sebzeler, meyveler ve sudur. Süt ve süt ürünleri (yoğurt, peynir, dondurma, sütlü tatlılar) kalsiyum bakımından zengindir ve önemli protein kaynaklarıdır. Et grubunda, dana ve koyun eti ve karaciğeri, tavuk, yumurta, hindi ve balık vardır. Bunlar protein, vitamin, mineral (özellikle demir, çinko, fosfor) ve yağ ihtiyacımızı karşılamaktadırlar. Fasülye, nohut ve mercimek gibi kurubaklagiller de önemli protein kaynaklarıdır. Fındık, fıstıkta da protein vardır. Ekmek (buğday, çavdar, yulaf, mısır), pirinç, makarna, simit, börek, bulgur, şehriye gibi tahıllar vücudumuz için ana enerji (karbonhidrat) kaynaklarıdır. Sebzeler (ıspanak, brokoli, havuç, domates, patates, mısır, bezelye, kabak, taze fasulye, marul, maydanoz vs.) ve meyveler (elma, armut, muz, portakal, mandalin, kivi, şeftali, üzüm, kiraz, çilek vs.) vitamin açısından zengindirler ve lif içerirler. Yeterli ve dengeli beslenme için gün içinde her besin grubundan belirli oranlarda almak gereklidir. Çocukların alıkları miktarlar erişkinlerinkinden farklıdır ve yaşa göre de farklılıklar göstermektedir.
DEVAMI>>